سنت های الهی د
و گ
ونه اند: سنت های بالق
وه
و سنت های بالفعل .
منظور از سنت های بالقوه سنت هایی است که تحقق آن به اراده انسان و اعمال و افکار و انگیزه های او وابسته است . اما سنت های بالفعل، سنت هایی است که تحقق خارجی دارند و اراده و اعمال و افکار انسان در آنها نقش ندارد و مشروط به شرط یا شروطی نیست .
برخی سنت های بالقوه
1 . سنت امهال (مهلت دادن):
اگر انسان در مسیر باطل و تباهی قرار گرفت و از تسلیم شدن در برابر حکم الهی سرباز زد، خداوند متعال به چنین شخصی مهلت می دهد و بر طول عمرش می افزاید تا بیش تر درگناه و معصیت فرو رود . در نتیجه، در روز قیامت به عذابی دردناک دچار گردد: «آنان که به راه کفر رفتند، گمان نکنند که مهلتی که به آنان می دهیم به حال ایشان بهتر خواهد بود، بلکه مهلت می دهیم تا بر طغیان خود بیفزایند و آنان را عذابی رسد که به آن خوار و ذلیل شوند .» (آل عمران: 178)
در سوره قلم می فرماید: «ای رسول خدا! تو کیفر تکذیب کنندگان قرآن را به من واگذار که آنان را از آن جا که ندانند، به دریج بگیرم و آنان رامهلت دهم که البته کید من قوی وبسیارسخت است .» (قلم: 44 - 45)
2 . سنت استدراج:
اگر انسانی در خط گناه وعصیان و کفر قرار گرفت و خود را از نور هدایت محروم نمود، خداوند به تدریج از راهی که خود او توجه ندارد، نعمت های مادی پشت سرهم به او می دهد تا غرق در نعمت ها و لذت ها گردد و کم کم از معنویات دور گشته و از پستی کارش غافل شود: «ای رسول ما! چه خواهی دید اگر ما چند سالی آنها را در دنیا متنعم سازیم، سپس به عذابی که بر آنان وعده شده هلاک شوند و بهره ای که از دنیا داشتند، هیچ آنان را از عذاب نرهاند .» (شعراء: 207 - 205)
قرآن کریم در این زمینه می فرماید: «آنان که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج مجازاتشان خواهیم کرد، از آن راه که نمی دانند و به آنان مهلت می دهیم، (تا کیفرشان دردناک تر باشد) ; زیرا طرح و نقشه من قوی و حساب شده است و هیچ کس را قدرت فرار از آن نیست .» (اعراف: 183 - 182)
3 . سنت استجابت دعا:
اگر کسی صادقانه به سوی خدا روآورد و از او استعانت جوید، خداوند به او کمک کرده و از راه های مختلف مشکلاتش را حل می نماید . این که بعضی از دعاها مستجاب نمی شوند، بنا بر مصالحی است که معمولا انسان از آن غافل است . اما اگر شرایط فراهم شود، بی شک سنت خدا جاری می گردد و دعای انسان مستجاب می شود: «و اذا سئلک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوه الداع، اذا دعان » و چون بندگان من از تو پرسند، بدانند که من بدان ها نزدیک هستم، هر که مرا بخواند دعای او را مستجاب می کنم . (بقره: 186)
و باز می فرماید: «و دعای کسانی که به خدا ایمان آورده و نیکوکار شوند، مستجاب می گرداند و از فضل و کرم خود بر ثواب آنان می افزاید .» (شوری: 26)
4 . سنت احباط عمل:
به این معناست که عمل خیر انسان بر اثر کفر وعصیان و گناه، نابود می شود . همان گونه که تحقق هر چیزی محتاج شرایطی است، بقای آن هم وابسته به یک سلسله شرایط است . آفات عمل خیر و عمل صالح انسان، گناه و معصیت و رذایل می باشد; آفاتی مانند کفر، لجاجت، منت گذاشتن هنگام انفاق، ارتداد، حسادت، عجب و ریا، شرک به خدا، و . . . از جمله گناهانی هستند که موجب حبط و باطل شدن عمل انسان می شود .
خداوند متعال می فرماید: «من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم فی الدنیا والاخره » هر کس از شما از دین خود برگردد و به حال کفر باشد تا بمیرد، چنین اشخاصی اعمالشان در دنیا و آخرت ضایع و باطل است . (بقره: 217) «از آن چه موجب خشم خداست، پیروی کردند و ازآن چه موجب خشنودی اوست، کراهت داشتند . خداوندهم اعمالشان را محو و نابودگردانید» . (محمد: 28)
5 . سنت تکفیر عمل:
این سنت، برخلاف سنت احباط است; یعنی بر اثر کارهای صالح، گناهان و اعمال زشت انسان از بین می روند . بر اساس آیات قرآنی، اعمالی مانند توبه و بازگشت، تقوای الهی، ایمان و عمل صالح، دوری از کبایر و اقامه نماز، همچون آفتاب موجب می گردند گناهانی که در وجود انسان یخ زده است، آب شوند . «ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا و یکفر عنکم سیئاتکم » اگر تقوای الهی پیشه کنید، خداوند به شما نور درونی می دهد و گناه شما را از بین می برد . (انفال: 29) قرآن می فرماید: «کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، ما گناهان آنها را می پوشانیم و ازبین می بریم » (عنکبوت: 7) «ان الحسنات یذهبن السیئات » کارهای نیک، گناهان را از بین می برند . (هود: 114)
سیزده مورد دیگر در ادامه مطلب
